شاکله، بازتابی بنیادین از حالات و اطوار نفس و فطرت در پرتو آموزه های دینی

اخلاق، از دیدگاه اسلام افزون بر اینکه در کنار اعتقادات و احکام فقهی یکی از سه پایه اصلی معارف اسلامی تلقی می­گردد، سبک زندگی اسلامی و حرکت به­سوی کمال نهایی را تعلیم می­دهد. اهمیت اخلاق و تهذیب نفوس بر کسی پوشیده نیست تا جائی که پس از اعتقاد به خدا و پیامبر اسلام(ص)، اخلاق، مهم‌ترین مسئله از دیدگاه اسلام به شمار می­رود. از دیدگاه اهل بیت (ع) اخلاق امری «هویت­ساز و وجودی» است و به هیچ وجه اعتباری و یا قراردادی به شمار نمی­رود، تا بدانجا که نه تنها هویت انسان، بلکه هویت بسیاری از حقایق جهان را بر می‌سازد. این بدان معناست که فصل اخیر انسان و مقوّم دیگر امور، اخلاق است. اخلاق خواه فضیلت خواه رذیلت، از امور تکوینی و واقعی به شمار رفته و سرنوشت این جهانی و آن جهانی فرد مربوط به این بخش اساسی از آموزه­های معرفتی اسلام محسوب می‌گردد. اهمیت و البته شرافت اخلاق بدین جهت است که موضوع آن نفس ناطقة انسانی به­شمار می‌رود. این پژوهش با روشی اسنادی–تحلیلی به­دنبال تبیین این حقیقت است که اخلاق چگونه حقیقت واقعی انسان را برمی‌سازد؟ برای پاسخ به این سوال، نیازمند به­کارگیری و تحلیل قاعدة شاکله به عنوان مهم‌ترین رکن در تحلیل اخلاق خواهیم بود. از نتایج این پژوهش، اثبات این موضوع است که اخلاق، فضیلت و یا رذیلت، هستة واقعی انسان را تشکیل داده و مهم‌ترین رکن تکوینی انسان محسوب می‌گردد.